Moet je nog kiezen hoe je je boek gaat uitgeven?

Let op: letterlijk iedereen kan zichzelf zomaar ‘uitgever’ noemen. De soort uitgever die ik nu bedoel is een ‘echte’ of ‘traditionele’ uitgever, oftewel een uitgever die alle kosten rond het uitgeven draagt. Deze uitgever investeert in jou en regelt alle bijkomende zaken zoals redactie, correctie, opmaak, omslagontwerp, druk en verspreiding. Vraagt de uitgever aan jou om zelf ook te betalen? Dan heb je te maken met een soort zelfuitgeef-begeleider, en niet met een echte of traditionele uitgever.

Als je voor een ‘echte’ uitgever gaat, bestaat je eerste marketingklus uit het vinden van een uitgever. Je onderzoekt welke uitgevers passen bij je boek, je onderzoekt hoe iedere uitgever benadert wenst te worden, je schrijft een ijzersterk voorstel (boekproposal) en je probeert een warme ingang te vinden. Je hoeft met dit alles niet te wachten tot je een manuscript hebt; je kunt uitgevers ook benaderen met een idee dat nog uitgewerkt moet worden.

Mocht je denken dat de uitgever, als je die eenmaal gevonden hebt, de rest van de marketing voor je zal regelen dan heb je het mis. Sommige dingen doen ze wel, andere dingen niet!

Traditionele uitgevers hebben vooral de marketing richting boekhandels goed geregeld: daar hebben ze een band mee opgebouwd en ze zullen je boek aan hen presenteren via hun brochures en de boekenmarkten voor de boekhandel. Je boek is voor de boekhandels aantrekkelijk omdat ze aannemen dat er een mark voor zal zijn (anders was de uitgever er namelijk niet aan begonnen) en omdat het via het CB te bestellen is. Via het CB is je boek meteen ook beschikbaar via de grote webshops.

Ook hebben de meeste uitgevers contacten opgebouwd met de media. Ze weten welke media relevant zijn voor jouw boek en zullen hen op jouw boek attenderen via persberichten, voorafgaand aan de verschijning van je boek. Als het goed is leidt dit tot enkele interviews en boekbesprekingen. Maar zodra je boek eenmaal is verschenen, doen de meeste uitgevers niet veel meer aan de marketing van je boek. De focus ligt voor hen alweer bij de volgende boeken die ze uitbrengen, en jouw boek moet ‘zichzelf verkopen’.

Dus wanneer de verkoop van je boek na de lancering niet op gang komt, zal er verder niet veel meer aan marketing gebeuren tenzij jij het als auteur zelf oppakt. Ik ben helaas nog geen uitgever tegengekomen die de auteurs daarin begeleidt of opleidt. Als die er wel zijn dan hoor ik het graag!

Rechtstreeks contact opbouwen met lezers, dat doen uitgevers sowieso nauwelijks. Ze hebben wel een nieuwsbrief waarin de nieuwste boeken vermeld worden en ze tonen hun boeken op hun website en als je geluk hebt ook op social media, maar daar blijft het meestal bij. Uitgevers en hun auteurs weten niet eens welke mensen welke boeken hebben gekocht, want die gegevens krijgen ze niet van de webshops en boekhandels. Ze kunnen jouw boek dus bijvoorbeeld niet onder de aandacht brengen van lezers de eerder soortgelijke boeken bestelden. Grote webshops tonen wel suggesties (‘andere mensen bestelden ook…’), maar daar worden alleen andere goed lopende boeken vermeld. Als jouw boek nog onbekend is, wordt het niet voorgesteld.

Wanneer jij als auteur persoonlijk of bijvoorbeeld via je eigen bedrijf een groot netwerk hebt opgebouwd, inclusief bereik op social media, ben je extra aantrekkelijk voor een uitgever. De marketing die rechtstreeks op de lezers is gericht kun je dan zelf doen.

Dan bestaat je eerste marketingklus uit het maken van een marketingplan voor je boek. Omschrijf je missie, visie, waarden en doelgroep, kies de marketingmiddelen die je in gaat zetten en bepaal je strategie. Omdat je zelf het contact met mogelijke lezers moet opbouwen, kun je het beste zo vroeg mogelijk met je marketing beginnen, liefst al tijdens het schrijven van je boek. Het vraagt namelijk tijd om bekendheid te krijgen en ook nog eens een band op te bouwen met je (toekomstige) lezers.

Ook de marketing richting de media zul je zelf moeten verzorgen. Je moet uitzoeken welke media relevant zijn, welke mensen voor deze media werken en hoe je hen kunt benaderen.

Voor de marketing richting boekhandels kan ik je als zelfuitgever weinig hoop geven. Boekhandels hebben interesse in boeken die goed verkopen. Ze gaan ze zelden in zee met zelfuitgevende auteurs, tenzij je toevallig ook nog een BN-er bent. Soms geven ze als reden op dat je boek via het CB beschikbaar moet zijn, maar zelfs wanneer je dat (tegen hoge kosten) hebt geregeld maak je nog steeds weinig kans.

De meeste auteurs die in eigen beheer uitgeven, benoemen zichzelf tot uitgever, al dan niet officieel geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. Op de kaft en in het colofon staat dus wel een uitgever vermeld, maar dat is dus de uitgever van één boek of auteur en niet het soort uitgever waar de boekhandels zaken mee doen.

Tussen de twee uitersten van ‘uitgegeven worden’ en ‘helemaal zelf uitgeven’ bestaat nog een andere vorm van uitgeven, waarbij de invulling verschilt van aanbieder tot aanbieder. Voor dit soort uitgevers bestaat in Nederland (nog) geen aparte, duidelijke term. Ze mogen zichzelf ook gewoon ‘uitgever’ noemen, dus aan de buitenkant kun je niet zien waarmee je te maken hebt. Ik noem deze categorie maar even zelfuitgeef-begeleiders.

Er bestaan zeer goede zelfuitgeef-begeleidende uitgevers, maar ook oplichters. Dus voordat je überhaupt met je marketing begint, raad ik je aan om goed te onderzoeken wat deze uitgever wel en niet voor je zal doen, welke kosten daaraan verbonden zijn en wat de ervaringen van andere auteurs zijn. Op social media, met name op Facebook, vind je groepen van auteurs waar je dit soort vragen uitstekend kunt stellen.

Stel de uitgever ook je vragen op gebied van marketing! Wat doet de uitgever aan de marketing van je boek richting boekhandel, media en lezers? Wat moet je als auteur zelf oppakken? Wat zeggen ze over de verkoopkansen voor je boek?